Το αμπέλι είναι πολυετές φυτό και αναπτύσσεται γρήγορα. Ο βιολογικός κύκλος του όμως είναι ετήσιος. Ο κορμός του έχει πολλαπλές διακλαδώσεις και αρκετούς βραχίονες και βλαστάρια. Ο φλοιός των ξυλωδών τμημάτων βγαίνει σε λωρίδες και αποχωρίζεται. Οι βλαστοί στην πορεία του χρόνου γίνονται ξυλώδεις βραχίονες που ονομάζονται βέργες, κληματόβεργες ή κληματίδες.
Το κλήμα έχει βλαστούς και κληματίδες διαφόρων ηλικιών. Κάθε βλαστός έχει τη βάση και την κορυφή που αυξάνεται, διάφορους κόμπους, φύλλα αλλά και τα βασικά διακριτικά του αμπελιού που είναι οι έλικες, με τη βοήθεια των οποίων μπορεί να αναρριχάται. Ακόμα τους μεσοκάρδιους βλαστούς και τις ταξιανθίες που εξελίσσονται σε σταφύλια.
Τα φύλλα του αμπελιού είναι μεγάλα, παλαμοειδή και φύονται από το βλαστό με ένα μίσχο. Το σχήμα τους είναι χαρακτηριστικό και παρουσιάζει διαφορές ανάλογα με την ποικιλία και το είδος, όπως διαφορές παρουσιάζει το χρώμα, το χνούδι στην κάτω επιφάνεια και το μέγεθος.
Το χειμώνα στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες το αμπέλι αναπαύεται.
Στην αρχή της άνοιξης, οι χυμοί αρχίζουν να κυκλοφορούν στο φυτό και όταν η θερμοκρασία αυξηθεί αρκετά, ανοίγουν τα “μάτια”, αναπτύσσονται τα πρώτα φύλλα και μεγαλώνουν οι βλαστοί. Το Μάιο το αμπέλι ανθίζει, τα άνθη γονιμοποιούνται και “δένει” ο καρπός, το σταφύλι. Τέλος, το καλοκαίρι το σταφύλι ωριμάζει, αποκτά δηλαδή χρώμα και γλυκύτητα ενώ ταυτόχρονα μειώνεται η ξινή, άγουρη γεύση του.
Η φύτευση του αμπελώνα γίνεται τη χειμερινή περίοδο από τέλος Ιανουαρίου έως τέλος Μαρτίου.
Το κλάδεμα των αμπελιών είναι απαραίτητο και γίνεται συνήθως το χειμώνα. Υπάρχει και το χλωρό κλάδεμα που γίνεται αργότερα και όταν το κλήμα έχει βλαστήσει, αλλά αυτό έρχεται απλά να συμπληρώσει το χειμωνιάτικο.
Το χειμωνιάτικο κλάδεμα γίνεται από το Δεκέμβριο μέχρι το Φεβρουάριο, αλλά ο πιο κατάλληλος μήνας είναι ο Ιανουάριος. Κόβονται όλα τα κλαδιά και αφήνονται 3-4 κληματόβεργες που φέρουν μάτια. Ανάλογα με την ποικιλία χρειάζεται να παραμείνουν στην κληματόβεργα 2-4 μάτια και οπωσδήποτε ένα τυφλό μάτι.
Ο πολλαπλασιασμός των κλημάτων γίνεται με τις κληματόβεργες και με δύο τρόπους: με μόσχευμα ή με εμβολιασμό. Στην περίπτωση του μοσχεύματος λαμβάνεται κληματόβεργα από κλίμα μέσης ηλικίας. Θα πρέπει οπωσδήποτε η κληματόβεργα να έχει μάτια και στο κάτω και στο πάνω μέρος της.
Η θερμοκρασία που είναι ευνοϊκή για τη ριζοβόληση είναι από 23-29 βαθμούς. Στη συνέχεια η κληματόβεργα φυτεύεται σε δοχείο, στο οποίο υπάρχει χώμα υγρό και λίγη κοπριά. Όταν η βέργα ριζοβολήσει καλά και βγουν τα πρώτα μικρά φύλλα τότε μεταφυτεύεται στο οργωμένο χωράφι. Η διαδικασία του εμβολιασμού είναι δύσκολη. Διαλέγεται βέργα από μικρό κλίμα. Πρέπει να υπάρχει αρκετή υγρασία στην ατμόσφαιρα. Στη συνέχεια το αμπέλι που θα δεχθεί το μόσχευμα σχίζεται, και τοποθετείται η κληματόβεργα, η οποία δένεται. Για να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα και μεγαλύτερη επιτυχία χρησιμοποιούμε και ένα φυσικό διεγέρτη ριζοβολίας .
Υπάρχουν πάμπολλες ποικιλίες αμπελιών που βασικά διακρίνονται σε ποικιλίες που είναι κατάλληλες για παραγωγή κρασιού, σε αυτές που προορίζονται για παραγωγή σταφυλιών για επιτραπέζια χρήση, αυτές που είναι κατάλληλες για παραγωγή σταφίδας και τέλος ποικιλίες που προορίζονται για παραγωγή χυμών, κοκτέιλ και κονσερβών.
Το κλίμα καθορίζει τις περιοχές όπου οι ποικιλίες μπορούν να καλλιεργηθούν. Παρ’ όλα όμως τα γενικά κλιματικά χαρακτηριστικά, οι εποχιακές διαφορές στις βροχοπτώσεις, στους καύσωνες, στις περιόδους κρύου και ανέμων διαφοροποιούν κάθε τρύγο καθώς και το κρασί που προκύπτει. Σημαντικό ρόλο στην παραγωγή κρασιού παίζει η ποικιλία αφού οι “ευγενείς” ποικιλίες οιναμπέλου παράγουν εκλεκτά κρασιά ποιότητας όταν το έδαφος και το κλίμα είναι κατάλληλα.
Το αμπέλι είναι στα αλήθεια ευλογημένο, μετρήστε πόσα προϊόντα παίρνουμε και φτιάχνουμε από αυτό:
Αμπελόφυλλα, αμπελοβλάσταρα, σταφύλια, σταφίδες, μούστο, πετιμέζι, κρασί, ξύδι, τσίπουρο, κονιάκ μέχρι και καθαρό οινόπνευμα. Ακόμη και τα κλαδιά που κλαδεύουμε τα χρησιμοποιούμε για προσάναμμα. Επίσης, το λάδι που περιέχουν τα κουκούτσια των σταφυλιών, που έχουν όπως κυρίως τα κόκκινα σταφύλια αντικαρκινικές και αντιοξειδωτικές ικανότητες.
Το ξεκίνημα ενός μικρού αμπελιού
Η φύτευση του αμπελιού γίνετε τον Μάρτιο μήνα όπου φυτεύονται τα κλήματα της προηγούμενης χρονιάς που έχουν ριζοπιάσει. Στο εμπόριο πουλιούνται διαφορετικές έτοιμες ποικιλίες. Το βάθος φύτευσής τους είναι περίπου 30 εκατοστά και οι ρίζες τους ψαλιδίζονται πριν την φύτευσή τους. Πάνω από το έδαφος πρέπει να αφήσουμε τουλάχιστον δύο μάτια από τα οποία θα πετάξουν δύο νέα βλαστάρια (σε περίπτωση που το ένα μας σπάσει) και θα αφήσουμε το ένα να μεγαλώσει όταν το στηρίξουμε.
Το αμπέλι κλαδεύεται από τα μέσα Φεβρουαρίου μέχρι τα μέσα Μαρτίου περίπου, οι παλιοί έλεγαν μόλις μεγαλώσει η μέρα μια ώρα και θα έχει αρχίσει να ζεσταίνει πιο πολύ η μέρα. Το κλάδεμα του αμπελιού ξεκινάει από το δεύτερο χρόνο που το κλαδεύουμε χαμηλά για να αναπτυχτεί και για να του δώσουμε σχήμα. Από τον τρίτο το κλαδεύουμε πλέον συστηματικά στη μορφή που του έχουμε δώσει.
Τα σκαλίσματα παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή του, όπως και η λίπανσή του στην καρποφορία του.
Τα απαραίτητα ραντίσματα είναι:
-Λίγο πριν αρχίσουν να φουσκώνουν τα μάτια έως τέλος Φεβρουαρίου με βρέξιμο θειάφι διαλυμένο στο νερό. Αυτό γίνεται για τα αυγά των διάφορων βλαβερών εντόμων όπως των τετράνυχων.
-Όταν οι βλαστοί είχαν μήκος 5-10 εκατοστά με βορδιγάλιο πολτό και θειάφισμα.
-Λίγο πριν την άνθιση, με βορδιγάλιο πολτό σε συνδυασμό με θειάφισμα.
-Όταν η ρόγα έχει μέγεθος μπιζελιού, με βορδιγάλιο πολτό και θειάφισμα.
-Μετά από βροχή μέσα σε 24-48 ώρες, ράντισμα με χαλκό.
-Όταν αρχίζει το γυάλισμα της ρόγας, με κίτρινες παγίδες με το κατάλληλο ελκυστικό.
