Το έδαφος του αμπελώνα είναι ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των φυτών.
Επηρεάζει, ωστόσο, και το αρωματικό και γευστικό προφίλ των σταφυλιών και κατ’ επέκταση των κρασιών που παράγουν;
Κι αν ναι, με ποιόν τρόπο;
Η δύναμη της γης = τύποι/σύσταση εδάφους και κρασί
Τι είναι το έδαφος;
Το έδαφος είναι το ανώτατο στρώμα του φλοιού της γης, δηλαδή το καλλιεργήσιμο επιφανειακό στρώμα σε πάχος 35 έως 50 εκατοστά. Το κάτω από το έδαφος στρώμα λέγεται υπέδαφος. Το υπέδαφος φτάνει στο 1,5 έως 2 μέτρα, ως εκεί δηλαδή που προχωρούν οι ρίζες των φυτών.
Κατηγορίες εδαφών ανάλογα με τη μηχανική σύσταση
o Αργιλώδη (Clay)
Εδάφη στα οποία επικρατεί η άργιλος. τείνουν να χαρακτηριστούν βαριά.
o Αμμώδη (Sand)
Εδάφη στα οποία επικρατεί η άμμος. τείνουν να χαρακτηριστούν ως ελαφρά.
o Πηλώδη (Loam)
Εδάφη στα οποία τα τρία κλάσματα μετέχουν περίπου ισόποσα και θεωρούνται μέσης μηχανικής σύστασης.
Αμμώδη εδάφη
o Είναι χαλαρά και αφράτα, εύκολα στην καλλιέργεια.
o Το νερό, ο ήλιος και ο αέρας περνούν μέσα τους εύκολα και σε μεγαλύτερο βάθος = στραγγίζουν καλά και διατηρούν τη θερμότητα.
o Ένα ακόμη θετικό τους είναι η αντίσταση στα παράσιτα, ακόμη και στη φυλλοξήρα, γεγονός που μπορεί να ενθαρρύνει τη βιολογική καλλιέργεια.
o Δεν συγκρατούν υγρασία και οι θρεπτικές ουσίες της επιφάνειάς τους ξεπλένονται εύκολα.
o Τον χειμώνα ψύχονται γρήγορα και το καλοκαίρι θερμαίνονται πολύ.
Πως συμπεριφέρονται τα αμπέλια στα αμμώδη εδάφη;
Σε θερμές περιοχές παράγουν κρασιά «πιο απαλά» με λιγότερο χρώμα, οξύτητα και τανίνες.
Σε δροσερά κλίματα, οι αμπελώνες επωφελούνται από την παρακράτηση της θερμότητας και την καλή αποστράγγιση για να παράξουν αρωματικά κρασιά.
Διάσημα κρασιά από αμμώδη εδάφη
Cannubi: top cru στο Barolo με αμμοπηλώδη εδάφη = κρασιά με έντονο αρωματικό χαρακτήρα, ανοικτό χρώμα και ελαφριές τανίνες.
Bordeaux: Βόρειο Médoc (κοντά στον ωκεανό) και Graves = πιο ελαφριά και αρωματικά Cabernet Sauvignon.
Αμύνταιο: κομψά κρασιά με αρωματικό προφίλ, απαλό χρώμα και χαμηλές τανίνες.
Πετρώδη / Χαλικώδη εδάφη
o Οι πέτρες μπορούν να τροποποιήσουν τη θερμοκρασία του εδάφους μέσω κατακράτησης της θερμότητας ή αντανακλώντας τον ήλιο.
o Μπορούν, επίσης, να επηρεάσουν τη στράγγισή του.
Διάσημα κρασιά από πετρώδη εδάφη
Bordeaux, Graves: τα χαλίκια στο αργιλώδες έδαφος αυξάνουν την αποστράγγιση.
Châteauneuf-du-Pape: οι περίφημες galet (ποταμίσιες κροκάλες-βότσαλα) λειτουργούν σαν ρυθμιστής του μικροκλίματος του αμπελιού.
Κεφαλλονιά: Vino di Sasso (κρασί της πέτρας) Οι κροκάλες κρύβουν ένα έδαφος ασβεστολιθικό.
Αργιλώδη εδάφη
o Τα αργιλώδη εδάφη έχουν την τάση να μένουν δροσερά και να κατακρατούν το νερό.
o Σε περίπτωση κακής αποστράγγισης, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος εμφάνισης ασθενειών στο αμπέλι λόγω της υπερβολικής υγρασίας.
o Τον χειμώνα δεν τα διαπερνά το κρύο, αλλά στην επιφάνειά τους είναι ψυχρά.
o Το καλοκαίρι κρατούν υγρασία, αλλά στις μεγάλες ζέστες σκάζουν, δημιουργώντας βαθιές ρωγμές.
Πως συμπεριφέρονται τα αμπέλια στα αργιλώδη εδάφη;
Αυτά τα εδάφη είναι ξακουστά γιατί παράγουν ορισμένα από τα πιο έντονα ερυθρά αλλά και λευκά κρασιά στην υφήλιο. Μυώδη κρασιά, βαθύχρωμα με μεγάλη δομή.
Διάσημα κρασιά από αργιλώδη εδάφη
Pomerol, Petrus: η αποθέωση του Merlot στον ορισμό του ασβεστολιθικού εδάφους.
Βουργουνδία, Vosne-Romanée: το πιο φημισμένο Pinot Noir στον κόσμο παράγεται σε αργιλώδη ασβεστόλιθο, που αποκαλείται marl.
Rioja & Ribera del Duero: το Tempranillo μεγαλουργεί σε πλούσια ασβεστο-αργιλώδη εδάφη.
Chianti, Albarese αργιλώδες-ασβεστολιθικό έδαφος γνωστό για την παραγωγή έντονων Sangiovese.
Ελλάδα: Δράμα, Νεμέα (κάμπος), Νάουσα (Γάστρα, Στράντζα)
Ασβεστολιθικά εδάφη
o Σκληρά και σχεδόν αδιαπέραστα, δυσκολεύουν την ανάπτυξη των ριζών.
o Επιτρέπουν την ελαφριά κατακράτηση νερού ενώ παράλληλα έχουν καλές αποστραγγιστικές ιδιότητες.
o Έχουν υψηλό pH.
Πως συμπεριφέρονται τα αμπέλια στα ασβεστολιθικά εδάφη;
Τα ασβεστολιθικά εδάφη προσφέρουν ευεργετικά συστατικά στα αμπέλια βοηθώντας την καλή ωρίμανση των σταφυλιών.
Επιπλέον, κατακρατούν την υγρασία στις ξηρές εποχές αλλά επίσης προσφέρουν καλή αποστράγγιση στις δροσερές.
Αρνητικό τους στοιχείο είναι ότι «ακινητοποιούν» τον σίδηρο του εδάφους που σημαίνει ότι οι αμπελουργοί θα πρέπει να χρησιμοποιούν κατάλληλα υποκείμενα (41B, 140R).
Διάσημα κρασιά από ασβεστολιθικά εδάφη
Τα εδάφη/κιμωλία της Aube στην Καμπανία, του Chablis στη Βουργουνδία και των Pouilly και Sancerre στην Κοιλάδα του Λίγηρα παράγουν έντονα αρωματικά, ζωηρά λευκά κρασιά.
Οι ασβεστόλιθοι στις Νότιες Côtes du Rhône είναι γνωστές για το κλασικό χαρμάνι GSM (Grenache, Syrah, Mourvèdre).
Ελλάδα: Νεμέα, Κρήτη, Κεφαλλονιά, Κύπρος
Ηφαιστειογενή εδάφη
o Συγκρατούν το νερό, το οποίο είναι σημαντικό σε ξηροθερμικές περιοχές όπως η Σαντορίνη, το Lanzarote στην Ισπανία και η Αίτνα στην Ιταλία.
o Στη σύσταση κυριαρχεί ο βασάλτης, η στάχτη και θραύσματα βράχου.
o Η υψηλή σε ορυκτά σύνθεσή του, η καλή αποστράγγιση του νερού και η χαμηλή απόδοση των αμπελιών που φυτεύονται σε αυτό, δίνουν σταφύλια με πολύ υψηλή συμπύκνωση συστατικών.
Συμπέρασμα
Δεν μπορούμε ακόμη να παραδεχτούμε ότι ένα συγκεκριμένο συστατικό του εδάφους/υπεδάφους συμβάλλει σε αυτό η το άλλο άρωμα/γεύση στο κρασί, ωστόσο μπορούμε να πούμε ότι όπου βρίσκουμε έναν συγκεκριμένο τύπο εδάφους, συνήθως βρίσκουμε και κρασιά ενός συγκεκριμένου στυλ.
Μαρία Νέτσικα
* Ευχαριστώ θερμά για την πολύτιμη βοήθεια στη συλλογή του πληροφοριακού υλικού τον αναπληρωτή καθηγητή του Τμήματος Γεωπονίας του ΑΠΘ Στέφανο Κουνδουρά.
