της χημικού Μαίρης Λαλίκου
Η βλαστική περίοδος ξεκινάει με την αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από τους 10-12οC και είναι εμφανής με το φαινόμενο της δακρύρροιας. Λέμε ότι το αμπέλι «δακρύζει» όταν από τις τομές των κλαδιών που έχουν σχηματιστεί από το κλάδεμα, ρέει υγρό. Το υγρό αυτό είναι μείγμα νερού, που απορροφά το ριζικό σύστημα, και υδατανθράκων μαζί με αζωτούχες ενώσεις που είχαν αποθηκευτεί κατά την φυλλόπτωση και την χειμερία νάρκη. Αποτελεί μία προβλαστική φάση που προετοιμάζει τους οφθαλμούς για το επόμενο στάδιο.
Στο στάδιο της αύξησης παρατηρείται διόγκωση των λανθανόντων οφθαλμών –των ματιών, δηλαδή, που σχηματίστηκαν πέρσι αλλά εκπτύσσονται την επόμενη χρονιά- ως και την τελική βλάστηση του αμπελιού. Το μείγμα των οργανικών ενώσεων, που χαρακτηρίζονται και ως αποθησαυριστικές ουσίες, «φουσκώνουν» τα μάτια και προοδευτικά απομακρύνεται η χνουδένια επικάλυψη και αποκαλύπτονται τα πρώτα μικρά φύλλα. Ο υπόλοιπος βλαστός μεγαλώνει σε μήκος και σε πλάτος. Εμφανίζονται έλικες και νέα βλαστάρια, σαν μικρά τσαμπιά, που λέγονται μούρα. Τα φύλλα, που είναι το εργοστάσιο του φυτού, όσο αναπτύσσονται, τόσο περισσότερο μετατρέπουν τον ακατέργαστο χυμό σε κατεργασμένο και επιταχύνουν την εκβλάστηση του φυτού.
Κατά την ανθοφορία τα μούρα μεγαλώνουν, ανοίγουν και ανθίζουν. Ο ρυθμός της αύξησης τώρα είναι ο μέγιστος, όταν δηλαδή η θερμοκρασία είναι περίπου στους 20-25οC. Οι ταξιανθίες που σχηματίζονται γονιμοποιούνται με τον αέρα. Για να είναι επιτυχής η γονιμοποίηση, θα πρέπει οι συνθήκες να είναι ευνοϊκές. Δεν πρέπει να βρέχει ή να έχει πολύ κρύο ή πολλή ζέστη, έτσι ώστε να γονιμοποιηθούν όλα τα άνθη. Αλλιώς θα έχουμε ανθόρροια ή καρπόρροια. Σε αυτή την περίπτωση η παραγωγή θα είναι μειωμένη και δεν θα ολοκληρωθεί το δέσιμο των ρωγών.
Μετά την καρπόδεση ακολουθεί η ανάπτυξη των ρωγών.
Στην αρχή η ρώγα είναι πολύ πράσινη και πολύ ξινή. Η συγκέντρωση των οργανικών οξέων είναι μεγάλη και η περιεχόμενη χλωροφύλλη τη βοηθά στη σύνθεση σακχάρων, φαινολικών ουσιών και αμύλου. Αυξάνει σε μέγεθος και όγκο. Οι ράγες σε αυτό το στάδιο είναι πολύ ευαίσθητες και εύκολα παθαίνουν ζημιές. Οι χαμηλές θερμοκρασίες και οι βροχοπτώσεις αναστέλλουν την ανάπτυξη, ενώ από την άλλη, τυχόν πολύ ψηλές θερμοκρασίες μπορούν να οδηγήσουν το αμπέλι στην αποπληξία, ακόμη και στο να ξεραθεί.
Το επόμενο στάδιο είναι ο περκασμός, που ονομάζεται και γυάλισμα των σταφυλιών, γιατί σε αυτόν αλλάζουν χρώμα τα σταφύλια. Έτσι στις λευκές ποικιλίες από πράσινα γίνονται λευκά και στις έγχρωμες γίνονται κόκκινα. Το στάδιο του περκασμού διαρκεί 15-20 μέρες. Η αλλαγή του χρώματος είναι απότομη, μέσα σε μία μέρα. Επίσης υπάρχουν αλλαγές στη χημική σύσταση, το μέγεθος και στην υφή. Οι ρώγες πλέον είναι πιο μαλακές, το βάρος είναι διπλάσιο και το ποσοστό των σακχάρων έχει αυξηθεί εις βάρος των οξέων.
Το τελευταίο στάδιο, το στάδιο της ωρίμανσης, είναι και το τελευταίο βήμα πριν από τη συγκομιδή του καρπού. Κατά την διάρκειά του, περίπου 40-50 μέρες, η ρώγα δεν παίρνει πλέον τίποτα από τα φύλλα. Η συγκέντρωση σακχάρων αυξάνει στο μέγιστο και τα οξέα μειώνονται αισθητά. Οι ρώγες μαλακώνουν και αποκτούν το τελικό τους μέγεθος. Είναι το πιο καθοριστικό στάδιο για το τελικό προϊόν που θα παραχθεί, δηλαδή το κρασί.
Μετά το στάδιο της ωρίμανσης, εφόσον η χημική σύσταση του σταφυλιού είναι αυτή που επιθυμούμε για το κρασί που θέλουμε να οινοποιήσουμε, ακολουθεί ο τρύγος.
Αν δεν τρυγήσουμε, μετά το στάδιο της ωρίμανσης ακολουθεί το στάδιο της υπερωρίμανσης, κατά τη διάρκεια του οποίου το σταφύλι δεν παίρνει τίποτα από το αμπέλι και ξεκινάει η εξάτμιση του νερού με τη διαπνοή. Με αυτή τη μέθοδο παράγονται κρασιά μεγαλύτερης περιεκτικότητας σε σάκχαρα.
Τέλος, αφού έχουμε συλλέξει τους καρπούς, το αμπέλι ξεκουράζεται. Ρίχνει τα φύλλα του, αποθηκεύει τους χυμούς του και από τα μέσα φθινοπώρου ως την άνοιξη, όταν δηλαδή η θερμοκρασία είναι κάτω από τους 10οC, πέφτει σε χειμερία νάρκη.
