Στην Ελλάδα ο τρύγος είναι μια μοναδική γιορτή και έθιμα τηρούνται σε κάθε γωνιά της.
Οι αμπελουργοί, μέσα από το γλέντι στους αμπελώνες ευχαριστούν το Θεό ή τους Θεούς για την καλή σοδειά. Στα αμπελοχώρια, δηλαδή στα χωριά που το σταφύλι αποτελεί το βασικό πόρο ζωής τους, η πρώτη μέρα του τρύγου είναι ένα πραγματικό πανηγύρι με τραγούδια και χορούς. Πλήθος κόσμου, κυρίως νέοι και νέες, ντόπιοι και ξένοι βρίσκουν πολύ διασκεδαστικό το πάτημα των σταφυλιών.
Ας δούμε τον Τρύγο στα μέρη της Ελλάδας μας:
Στην Αρχαία Αθήνα υπήρχαν τα Οσχοφόρια, τα οποία ήταν μια από τις πιο λαμπρές γιορτές. Κατά τη διάρκειά της νέοι, ντυμένοι γυναικεία, κρατώντας όσχους, δηλαδή τσαμπιά σταφύλια, έκαναν αγώνα δρόμου από το ναό του Διονύσου μέχρι το ναό της Σκιράδος Αθηνάς, στο Φάληρο.
Στη Λευκάδα, οι νοικοκυραίοι των αμπελιών γέμιζαν καλάθια με διαλεχτά σταφύλια, τα σκέπαζαν με φύλλα, χαλούσαν μια λιθιά και τα έκρυβαν μέσα, ξανάφτιαχναν τη λιθιά, τοποθετώντας τις πέτρες πάλι στη σειρά και τα σταφύλια έμεναν κρυμμένα εκεί μέχρι τον
χειμώνα, σε μέρος που μόνο εκείνοι γνώριζαν, διατηρημένα στο φυσικό ψυγείο της φύσης.
Στη Μακεδονία, είναι παράδοση στην αρχή του τρύγου να χαρίζει η νοικοκυρά, από μια «μάλλινη μισάλα (δηλαδή ποδιά)», σε όσους ασχοληθούν με τον τρύγο.
Σε άλλα μέρη της Ελλάδας, αφήνουν ατρύγητη μια μικρή άκρη του αμπελιού, ως προσφορά και ευχαριστία στις θεότητες της γης.
Στη Βόρεια Ελλάδα, ανοίγουν τα νέα κρασιά και θάβουν στο αμπέλι τα ψίχουλα του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού, τα τσόφλια των πασχαλινών αυγών και τις στάχτες απ’ τις φωτιές της προπαραμονής των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και του Αϊ Γιάννη του Κλήδονα, χτυπούν τα πρεμνά με τα βάγια, κάνουν λιτανείες με περιφορά εικόνων, βάζουν διάφορα φυλαχτά στ’ αμπέλια και στα κελάρια.
Και η γιορτή δε σταματά εδώ αφού ο τρύγος κλείνει με την γιορτή των Καζανιών και την παραγωγή του τσίπουρου. Σε αντίθεση με την κούραση του τρύγου οι αμπελουργοί και οι παραγωγοί στα καζάνια χαλαρώνουν και απολαμβάνουν την παραγωγή.
Ικαρία
Σύμφωνα με την παράδοση, τα παλιά χρόνια οι Ικαριώτες αμπελουργοί, πήγαιναν ανήμερα του Προφήτη Ηλία, στην εκκλησία λίγα τσαμπιά σταφύλια από την πρώτη σοδειά τους για να τα ευλογήσει ο παπάς, ώστε να είναι και η υπόλοιπη σοδειά καλή.
Σαντορίνη
Ο τρύγος στη Σαντορίνη λέγεται «Βεντέμα. Οι προετοιμασίες ξεκινούν τις πρώτες μέρες του Αυγούστου. Τα σταφύλια μεταφέρονται στο οινοποιείο στην Κάναβα όπως λέγεται, και ανάλογα με το χρώμα τους (άσπρα ή μαύρα), τα ρίχνουν σε χωριστό πατητήρι. Έπειτα, πατιούνται και αποθηκεύονται σε βαρέλια.
Όποιος έμπαινε στο πατητήρι έπρεπε να αντέχει τις αναθυμιάσεις του μούστου και να μην ζαλίζεται. Το πάτημα άρχιζε από το βράδυ. Έπλεναν καλά τα πόδια τους και ήταν ελαφρά ντυμένοι. Έδεναν το κεφάλι τους με ένα μαντήλι και στο αυτί τους έβαζαν βασιλικό για να τον μυρίζουν.
Τα λιαστά σταφύλια αφού παραμείνουν στον ήλιο για δέκα μέρες ρίχνονται στο πατητήρι. Από αυτά παράγεται το Vinsanto. Την ημέρα που τελειώνει το πάτημα γίνεται μεγάλη γιορτή.
Υπέροχα έθιμα της χώρας μας σε μια παράδοση που μένει αναλλοίωτη στο χρόνο! Απολαύστε τα όπου κι αν βρίσκεστε.
